Hoera, 18 jaar! - hoe bereid je jongeren voor op hun financiële zelfstandigheid?
Zodra jongeren 18 jaar worden hebben ze een aantal financiële verplichtingen die ze zelf moeten regelen, zoals zorgverzekeringen, studiefinanciering, toeslagen, belastingzaken en soms al schulden. Jongeren zijn zich doorgaans nog niet helemaal van bewust wat er allemaal verandert en zijn ze daar ook wel op voorbereid? Zijn er succesvolle initiatieven door scholen ontwikkeld? En wat heb je als docent nodig om dit goed aan te pakken?
Lees hier de praktische tips over wat er verandert op hun 18e en hoe je jongeren kunt voorbereiden op hun finaniële verantwoordelijkheden vanaf hun 18 levensjaar. Ook hebben we een aantal lessen op een rij gezet om hiermee aan de slag te gaan.
De vraagkaarten
Tijdens de geldgesprekken op de Docentendag is gebruik gemaakt van vraagkaarten om met elkaar kennis en ervaringen uit te wisselen over het onderwerp. Deze vraagkaarten kan je gebruiken om in gesprek te gaan met bijvoorbeeld je collega's.
In de praktijk
Zodra jongeren 18 worden, verandert er veel voor ze:
- Je bent financieel zelfstandig: Je ouders zijn niet meer automatisch verantwoordelijk
- Verplichte zorgverzekering: Zelf afsluiten en premie betalen
- Studiefinanciering aanvragen: DUO en/of aanvullende beurs
- Recht op toeslagen: Huur- en zorgtoeslag aanvragen via MijnToeslagen
- Belastingzaken: Eventueel belastingaangifte doen en inkomsten melden
- Schulden op eigen naam: Geen bescherming meer via ouders of kinderwetgeving
Praktische tips
- Start rond 17 jaar met lessen over 18 jaar worden, dan komt de informatie op tijd.
- Gebruik een verjaardagskalender of e-mailreminders om leerlingen individueel te bereiken.
- Koppel het thema aan SLB of burgerschap zodat je kunt inspelen op individuele situaties.
- Laat gastdocenten of ervaringsdeskundigen vertellen wat er mis kan gaan, dat maakt indruk.
- Werk met een checklist of tijdlijn over 'Wat moet je regelen vóór, tijdens of ná je 18e verjaardag'
- Klassengesprek organiseren over 'Wat weet jij al over 18 worden?' of 'Wat denken je ouders dat je moet regelen?'. Koppel eventueel leerlingen/studenten die al 18 jaar zijn en nog 18 moeten worden aan elkaar.
- Betrek instanties, zoals DUO, zorgverzekeraar of sociaal raadslid en nodig hen uit voor een gastles of informatiemarkt
- Sta open voor het gesprek, benoem wat er speelt. Haal het taboe van geldproblemen af en maak de gevolgen inzichtelijk.
- Just in Time Education kan bijdragen aan de voorbereiding op de veranderingen vanaf hun 18e. Dit betekent dat jongeren de juiste informatie op het juiste moment krijgen. Daarbij kan het helpen om te zorgen dat het niet alleen gaat over wat je uitlegt, maar vooral wanneer en hoe. Jongeren hebben behoefte aan duidelijke instructie, concrete voorbeelden en praktische hulp, op het moment dat het voor hen relevant is.
- Relevante bronnen en onderzoeken zijn te vinden in de Bibliotheek
- Maak gebruik van de gratis kennisbank Programma Financiële educatie
Aan de slag in de klas
- De (gast)les van de Belastingdienst (belastingles.nl) maakt gebruik van just in time education.
- 18+? Verzekeren dus! van de SKGZ.
- 10 dingen om te regelen als je 18 wordt - informatie Wijzer in geldzaken
- Week van het Geld met gratis themapakketten, gastlessen en explainers
- DUO.nl & Toeslagen.nl voor regelingen en voorwaarden
- Programma Financiële educatie voor kennis van Nibud Educatie in samenwerking met Wijzer in geldzaken